به ناوي خواي گه وره .
..............(هه نجير)............
هه ندێك هاتنه خزمه ت پيغه مبه ر (صلى الله عليه وسلم) فه رموويان ئه ي پيغه مبه ري
خوا ، ئيێمه نه خۆشي مايه سيري مان هه يه چي بكه ين؟
پيغه مبه ر(ص)فه رمووي
(( التين فكلوا منها فاء نها تقطع البواسير )) واته : هه نجير بخۆن مايه سيري نابن و
، ئه گه ر توشيش هاتن ، پيێي چاره سه ر ده بن .
به م شيێوه يه ش به پشتيواني خواي گه وره چاره سه ر ده بن :
١_ئه گه ر وه رزي هه نجير بوو رۆﮊي(٣١)ده نك هه نجير
بخۆن ، ئه گه ر به سه ريش چووبوو ده توانن هه نجيري ووشك(په پكه هه نجير) بۆ ئه م مه به سته به كار بهيێنن تا ماوه ي (١٤)رۆﮊ.
٢_ده بيێت هه موو شه وێك
ده نكيێكي بچوك سير توێكله كه ي ليێ بكرێته وه
و به ده رزي (٤١)كون بكاته سيره كه له هه موولاكانيه وه،
پاشان به هاراتي پيێوه بكات و پيێش نووستن وه ك
شاف(ته حاميل)له داميێني وه(كۆم) هه لي بگرێ تا به ياني ، بۆ ماوه ي(١٤)رۆﮊ ئه من دووباره بكاته وه .
نه خۆشي مايه سيري دوو جۆري هه يه : جۆرێكيان له ده ره وه يه و ئه وي ترشيان له ﮊوره وه يه و ئازاريشي گه ليێك زۆره ، تا وه هاي ليێ ده كات كه تواناي رۆشتني كه م ده كاته وه و قاچه كاني سر ده كات . جا ئه وه يان كه له ده ره وه
ده بيێت كاري نه شته ر
گه ري بۆ ئه نجام ده درێت ، ئه وه يشيان كه له ناوه وه يه
ئه م رێگايه باشترين چاره سه ره بۆي ، هه روها ده بيێت رۆﮊي (٣)ده نكه (گوﮊالك) بخوات هه تا مايه سيرييه كه ي چاك ده بيێت .
هه ندێ سوودي هه نجير :
*_ ئه گه ر بۆ ماوه ي(١٤) رۆﮊ و رۆﮊي(٣١)ده نك به
به رده وامي بخورێت ، بۆ مايه سيري هۆ كارێكي گه وره يه بۆ توش نه بوون و رزگاربوون ليێي ، هه روه ها باشترين چاره سه ريشه بۆ
تواندنه وه ي به ردي گورچيله.
*_ئه گه ر به به رده وامي بيخۆريت ، (قورگك و جگه ر و سپل) خاوێن ده كاته وه و سينگ و قه سه باتي هه وا
به هيێز ده كات به كورتي ئه م ميوه يه باشترين شته بۆ
به هيێزكردني هه موو ئه ندامه كاني له ش .
................( مۆز ).............
مۆز شيفايه :
خواي گه وره له قورئاندا ده فه رموێ(وطلح منضود)الوقعة ٩٢/ زانايان ده ليێن : خواي
گه وره مه به ستي له مۆزه .
سووده كاني ::-
*_هيۆزي له ش زياد ده كات
رۆﮊي سيێ جه مه بيخۆي ، چونكه له %٨٠ مادد شه كري تيێدايه .
*_مۆز پيێكهاتوه له مادده ي ئاسن و فسفور و فلور و فيتامين (,A,B,D,C) يارمه تي به هيێزكردني پوكي ددان ده دات .
*_گه رمي له شي پيران زياد ده كات .
*_يارمه تي مندالان ده دات بۆ
گه شه پيێداني له ش ئه گه ر بۆماوه ي(١٥) رۆﮊ رۆﮊي دوو دانه بخۆن .
*_هيێزي جنسي پياوان زياد ده كات ، كيێشي مندال
نه بوونيش كه م ده كاته وه ، ئه گه ر رۆﮊي (٥)دانه بخوات بۆ تاماوه ي(١٤)رۆﮊ .
*_ زۆر به سووده بۆ ميزه لدان و نه خۆشيه كاني گورچيله .
*_يارمه تي به هيێزبووني
سنگ و سورێنچك ده دات . به لام يه ك مۆز ئه م سووده زۆرانه ي ده بيێت كه به ده رمان نه گه شتبێت (واته طبيعي بيێت .
*_ مۆز بۆ جوان و ساف كردني ده م و چاو و لابردني په له ي ره ش به سووده.
*_ له به ر ئه وه ي مۆز خۆراكێكي پر فيتامين و مادده پيێويستييه كاني له شه بۆيه پيێداني به مندال و به تايبه تي ئه و كه سانه ي دوو چاري به د خۆراكي بوون
كه لكي زۆري هه يه .
*_له به ر ئه وه ي برێكي باش فيتامين له جۆري(A,C) له مۆزدا هه يه ، كاري مژيني
خواردن له ريخۆله كاندا ئاسانتر و چالاك تر ده كات .
*_ بۆ سارێﮊكردني برين و به رگرتن له خوێن به ربوون باشه ، به م مه به سته وه پيێويسته مۆز يان توێكله كه ي بسوتێنرێت و خۆله ميێشه كه ي له برينه كه ي بدرێت .
*_هه روه ها بۆ چاره سه ر كردني قليشي پاﮊنه پيێ به كار هيێناني ئه م خۆله ميێشه زۆر به كه لكه .
*_ خرووي له ش چاره سه ر
ده كات ، بۆ ئه م مه به سته يش پيێويسته مۆزي پاككراو ، بكوترێت و له گه ل
برێكي يه كسان ئاوي ليمۆ تيێكه ل بكرێت و له جيێگه ي خروه كه بدرێت .
*_ ئه و گيراوه يه بۆ رێگري له موو هه لوه رين و
كرێشي سه ر باشه .
*_ مۆز خواردن هۆكاره بۆ زيادكردني خوێني له ش .
*_مۆز پاككه ره وه ي خوێني له شه و يۆرياي زياده ي خوێن له له ش ده رده كات . مۆز بۆ چاره سه ري سك چووني به هيێزي مندالان به كه لكه و بۆ ئه و مه به سته ش پيێويسته (٠٠٣تا٠٠٥)گرام بۆدره ي مۆز (هاراوه ي مۆزي ووشكراو) و ئاوي برنج تيێكه ل بكرێت و ده رخواردي نه خۆش بدرێت .
*_مۆز ئه گه ر به ته نيا بيخۆريت و تونيه تي لا ده بات و ئه گه ر به كولاوي بيخۆريت سووري خوێن خيێرا ئه كات و سوودي بۆ ميێشك و ئيێسكه كان زۆره .
*_به هاي خۆراكي يه ك مۆزي تازه و گه يشتو به ئه ندازه ي يه ك كيلۆ گۆشته .
*_ئامۆﮊگاري بۆ ئه و كه سانه ي ئازاري جومگه يي و ئازاري گورچيله يان هه يه ئه وه يه كه نابيێت مۆز خواردن
له بير بكو.
*_ بۆ ئه و كه سانه ي كه نه خۆشي دليان هه يه يان گورچيله يان ئاوساوه و نه خۆشي له و جۆره يان هه يه خواردني مۆز كه لكي زۆر هه يه .
*_مۆز خواردن تواناي جه سته يي دايكان زياد ده كات و
يارمه تي مانه وه ي كۆرپه له كانيش ده دات له به رامه ري مه ترسي له بارچووندا .
*_له به ر ئه وه ي مۆز برێكي زۆر فسفوري تيايه كاريگه ريه كي زۆري ده بيێت بۆ گه شه ي بير و هۆشي مناله كه .
*_ به هۆي بووني برێكي زۆر له فيتامينه كاني گروپي
(B) بۆ به هيێزكردني ده ماره كان كاريگه ري زۆر باشي هه يه .
*_خواردني مۆز ، له ش ئارام ده كاته وه و يارمه تي ده رێكي باشه بۆ سستي ماسولكه كاني له ش ، مۆز برێكي زۆري پوتاسيۆم تيايه
و ئازاري ماسولكه كان ناهيێليت و نارێكي لێداني دل و سه ر گيێﮊه خواردن زۆر به كه لكه .
*_ ئه گه ر مره كه ب به ده ست و په نجه كانتدا برﮊێيت و بته وێت به خيێرايي ئه و
په له لابه ريت ، ئه وا ديوي ناوه وه ي توێكلي مۆزي تيێ هه لبسن ده ست به جيێ په له كه لاده بات .
*_ خواردني بۆ چاره سه ري
ووشكه كۆخه و قورگك ئيێشه به كه لكه .
تيێبيني //
١_خۆت له خواردني مۆزي كال و نه گه يو يان كۆن و ره ش بووه بپارێزه .
٢_ئه گه ر له كاتي خواردندا مۆزه كه باش نه جوورێت ئه وا ده بيێته هۆي دروستكر دني باوبژي ناو سك و كه سه كه ناره حه ت ده كات .
٣_خواردني مۆز بۆ ئه و كه سانه ي قه له ون ،يان نه خۆشي شه كره يان هه يه ، يان ريخۆله كانيان ئاوساوه زيان به خشه .
٤_زياده خۆري له مۆزدا ، هۆكاريكه بۆ دروستكردني حه ساسيه ت و ئالوش و خوري له ش .
مۆز دره نگ هه رس ده بيێت له به رئه وه ئه و كه سانه ي گه ده يان باش كارناكات و سسته ، ئه بيێت كه م كه م بخۆن تا گه ده يان
رادێت له سه ر خواردني .
٦_دواي مۆز خواردن يه كسه ر ئاو به دواي دا مه كه .
٧_ئه و خواردنانه ي كه ناكر ێت هاوكات ل
..............(هه نجير)............
هه ندێك هاتنه خزمه ت پيغه مبه ر (صلى الله عليه وسلم) فه رموويان ئه ي پيغه مبه ري
خوا ، ئيێمه نه خۆشي مايه سيري مان هه يه چي بكه ين؟
پيغه مبه ر(ص)فه رمووي
(( التين فكلوا منها فاء نها تقطع البواسير )) واته : هه نجير بخۆن مايه سيري نابن و
، ئه گه ر توشيش هاتن ، پيێي چاره سه ر ده بن .
به م شيێوه يه ش به پشتيواني خواي گه وره چاره سه ر ده بن :
١_ئه گه ر وه رزي هه نجير بوو رۆﮊي(٣١)ده نك هه نجير
بخۆن ، ئه گه ر به سه ريش چووبوو ده توانن هه نجيري ووشك(په پكه هه نجير) بۆ ئه م مه به سته به كار بهيێنن تا ماوه ي (١٤)رۆﮊ.
٢_ده بيێت هه موو شه وێك
ده نكيێكي بچوك سير توێكله كه ي ليێ بكرێته وه
و به ده رزي (٤١)كون بكاته سيره كه له هه موولاكانيه وه،
پاشان به هاراتي پيێوه بكات و پيێش نووستن وه ك
شاف(ته حاميل)له داميێني وه(كۆم) هه لي بگرێ تا به ياني ، بۆ ماوه ي(١٤)رۆﮊ ئه من دووباره بكاته وه .
نه خۆشي مايه سيري دوو جۆري هه يه : جۆرێكيان له ده ره وه يه و ئه وي ترشيان له ﮊوره وه يه و ئازاريشي گه ليێك زۆره ، تا وه هاي ليێ ده كات كه تواناي رۆشتني كه م ده كاته وه و قاچه كاني سر ده كات . جا ئه وه يان كه له ده ره وه
ده بيێت كاري نه شته ر
گه ري بۆ ئه نجام ده درێت ، ئه وه يشيان كه له ناوه وه يه
ئه م رێگايه باشترين چاره سه ره بۆي ، هه روها ده بيێت رۆﮊي (٣)ده نكه (گوﮊالك) بخوات هه تا مايه سيرييه كه ي چاك ده بيێت .
هه ندێ سوودي هه نجير :
*_ ئه گه ر بۆ ماوه ي(١٤) رۆﮊ و رۆﮊي(٣١)ده نك به
به رده وامي بخورێت ، بۆ مايه سيري هۆ كارێكي گه وره يه بۆ توش نه بوون و رزگاربوون ليێي ، هه روه ها باشترين چاره سه ريشه بۆ
تواندنه وه ي به ردي گورچيله.
*_ئه گه ر به به رده وامي بيخۆريت ، (قورگك و جگه ر و سپل) خاوێن ده كاته وه و سينگ و قه سه باتي هه وا
به هيێز ده كات به كورتي ئه م ميوه يه باشترين شته بۆ
به هيێزكردني هه موو ئه ندامه كاني له ش .
................( مۆز ).............
مۆز شيفايه :
خواي گه وره له قورئاندا ده فه رموێ(وطلح منضود)الوقعة ٩٢/ زانايان ده ليێن : خواي
گه وره مه به ستي له مۆزه .
سووده كاني ::-
*_هيۆزي له ش زياد ده كات
رۆﮊي سيێ جه مه بيخۆي ، چونكه له %٨٠ مادد شه كري تيێدايه .
*_مۆز پيێكهاتوه له مادده ي ئاسن و فسفور و فلور و فيتامين (,A,B,D,C) يارمه تي به هيێزكردني پوكي ددان ده دات .
*_گه رمي له شي پيران زياد ده كات .
*_يارمه تي مندالان ده دات بۆ
گه شه پيێداني له ش ئه گه ر بۆماوه ي(١٥) رۆﮊ رۆﮊي دوو دانه بخۆن .
*_هيێزي جنسي پياوان زياد ده كات ، كيێشي مندال
نه بوونيش كه م ده كاته وه ، ئه گه ر رۆﮊي (٥)دانه بخوات بۆ تاماوه ي(١٤)رۆﮊ .
*_ زۆر به سووده بۆ ميزه لدان و نه خۆشيه كاني گورچيله .
*_يارمه تي به هيێزبووني
سنگ و سورێنچك ده دات . به لام يه ك مۆز ئه م سووده زۆرانه ي ده بيێت كه به ده رمان نه گه شتبێت (واته طبيعي بيێت .
*_ مۆز بۆ جوان و ساف كردني ده م و چاو و لابردني په له ي ره ش به سووده.
*_ له به ر ئه وه ي مۆز خۆراكێكي پر فيتامين و مادده پيێويستييه كاني له شه بۆيه پيێداني به مندال و به تايبه تي ئه و كه سانه ي دوو چاري به د خۆراكي بوون
كه لكي زۆري هه يه .
*_له به ر ئه وه ي برێكي باش فيتامين له جۆري(A,C) له مۆزدا هه يه ، كاري مژيني
خواردن له ريخۆله كاندا ئاسانتر و چالاك تر ده كات .
*_ بۆ سارێﮊكردني برين و به رگرتن له خوێن به ربوون باشه ، به م مه به سته وه پيێويسته مۆز يان توێكله كه ي بسوتێنرێت و خۆله ميێشه كه ي له برينه كه ي بدرێت .
*_هه روه ها بۆ چاره سه ر كردني قليشي پاﮊنه پيێ به كار هيێناني ئه م خۆله ميێشه زۆر به كه لكه .
*_ خرووي له ش چاره سه ر
ده كات ، بۆ ئه م مه به سته يش پيێويسته مۆزي پاككراو ، بكوترێت و له گه ل
برێكي يه كسان ئاوي ليمۆ تيێكه ل بكرێت و له جيێگه ي خروه كه بدرێت .
*_ ئه و گيراوه يه بۆ رێگري له موو هه لوه رين و
كرێشي سه ر باشه .
*_ مۆز خواردن هۆكاره بۆ زيادكردني خوێني له ش .
*_مۆز پاككه ره وه ي خوێني له شه و يۆرياي زياده ي خوێن له له ش ده رده كات . مۆز بۆ چاره سه ري سك چووني به هيێزي مندالان به كه لكه و بۆ ئه و مه به سته ش پيێويسته (٠٠٣تا٠٠٥)گرام بۆدره ي مۆز (هاراوه ي مۆزي ووشكراو) و ئاوي برنج تيێكه ل بكرێت و ده رخواردي نه خۆش بدرێت .
*_مۆز ئه گه ر به ته نيا بيخۆريت و تونيه تي لا ده بات و ئه گه ر به كولاوي بيخۆريت سووري خوێن خيێرا ئه كات و سوودي بۆ ميێشك و ئيێسكه كان زۆره .
*_به هاي خۆراكي يه ك مۆزي تازه و گه يشتو به ئه ندازه ي يه ك كيلۆ گۆشته .
*_ئامۆﮊگاري بۆ ئه و كه سانه ي ئازاري جومگه يي و ئازاري گورچيله يان هه يه ئه وه يه كه نابيێت مۆز خواردن
له بير بكو.
*_ بۆ ئه و كه سانه ي كه نه خۆشي دليان هه يه يان گورچيله يان ئاوساوه و نه خۆشي له و جۆره يان هه يه خواردني مۆز كه لكي زۆر هه يه .
*_مۆز خواردن تواناي جه سته يي دايكان زياد ده كات و
يارمه تي مانه وه ي كۆرپه له كانيش ده دات له به رامه ري مه ترسي له بارچووندا .
*_له به ر ئه وه ي مۆز برێكي زۆر فسفوري تيايه كاريگه ريه كي زۆري ده بيێت بۆ گه شه ي بير و هۆشي مناله كه .
*_ به هۆي بووني برێكي زۆر له فيتامينه كاني گروپي
(B) بۆ به هيێزكردني ده ماره كان كاريگه ري زۆر باشي هه يه .
*_خواردني مۆز ، له ش ئارام ده كاته وه و يارمه تي ده رێكي باشه بۆ سستي ماسولكه كاني له ش ، مۆز برێكي زۆري پوتاسيۆم تيايه
و ئازاري ماسولكه كان ناهيێليت و نارێكي لێداني دل و سه ر گيێﮊه خواردن زۆر به كه لكه .
*_ ئه گه ر مره كه ب به ده ست و په نجه كانتدا برﮊێيت و بته وێت به خيێرايي ئه و
په له لابه ريت ، ئه وا ديوي ناوه وه ي توێكلي مۆزي تيێ هه لبسن ده ست به جيێ په له كه لاده بات .
*_ خواردني بۆ چاره سه ري
ووشكه كۆخه و قورگك ئيێشه به كه لكه .
تيێبيني //
١_خۆت له خواردني مۆزي كال و نه گه يو يان كۆن و ره ش بووه بپارێزه .
٢_ئه گه ر له كاتي خواردندا مۆزه كه باش نه جوورێت ئه وا ده بيێته هۆي دروستكر دني باوبژي ناو سك و كه سه كه ناره حه ت ده كات .
٣_خواردني مۆز بۆ ئه و كه سانه ي قه له ون ،يان نه خۆشي شه كره يان هه يه ، يان ريخۆله كانيان ئاوساوه زيان به خشه .
٤_زياده خۆري له مۆزدا ، هۆكاريكه بۆ دروستكردني حه ساسيه ت و ئالوش و خوري له ش .
مۆز دره نگ هه رس ده بيێت له به رئه وه ئه و كه سانه ي گه ده يان باش كارناكات و سسته ، ئه بيێت كه م كه م بخۆن تا گه ده يان
رادێت له سه ر خواردني .
٦_دواي مۆز خواردن يه كسه ر ئاو به دواي دا مه كه .
٧_ئه و خواردنانه ي كه ناكر ێت هاوكات ل